Σκηνοθεσία: Mila Teshaieva, Marcus Lenz
Κινηματογράφηση: Marcus Lenz, Mila Teshaieva
Παραγωγή: Γερμανία – Ουκρανία, 2022
Διάρκεια: 1 ώρα 6 λεπτά
Η ταινία συμμετέχει στο τμήμα “Ανοιχτοί Ορίζοντες Κυρίως πρόγραμμα” του 25ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
«Οι μικρές ουκρανικές πόλεις της Μποροντιάνκα, της Μπούτσα και του Ίρπιν στα πέριξ της πρωτεύουσας του Κιέβου κατελήφθησαν από τις ρωσικές δυνάμεις για αρκετές εβδομάδες. Οι κήποι ανάμεσα στα σπίτια αποτέλεσαν στόχο των αρμάτων μάχης και των ελεύθερων σκοπευτών. Μετά από έναν μήνα έντονων μαχών, ο ρωσικός στρατός αποσύρθηκε. Στην ολοσχερώς κατεστραμμένη πόλη της Μπούχα, οι δρόμοι ήταν διάσπαρτοι από πτώματα δεκάδων σκοτωμένων αμάχων πολιτών. Πως ζούνε οι άνθρωποι τώρα εκεί στον απόηχο αυτών των ωμοτήτων; Πως το αντιμετωπίζουν οι επιζώντες; Στο διάστημα αρκετών εβδομάδων, οι κινηματογραφιστές ακολουθούν διάφορους επιζώντες, καθώς ανασύρουν τα κομμάτια της ζωής τους από τα ερείπια που ακόμα αχνίζουν. Οι νεκροί αναγνωρίζονται, τα συντρίμμια απομακρύνονται και οι εισαγγελικές αρχές ξεκινούν μια συζήτηση για τη σύγκληση ενός δικαστηρίου εγκλημάτων πολέμου. Στην αρχή, υπάρχει μόνο πανικός, απόγνωση και θλίψη, συνοδευόμενα από ένα πρωτοφανές σάστισμα μπροστά σε αυτήν την επίθεση από μια χώρα με την οποία διατηρούν πολλούς οικογενειακούς και φιλικούς δεσμούς. Καθώς όμως κάνουν την εμφάνισή τους τα πρώτα άνθη της άνοιξης, αυτοί οι Ουκρανοί αποκαλύπτουν και την ανθεκτικότητά τους. Το φιλμ, ως χειρονομία αλληλεγγύης, τους δίνει την ευκαιρία να πουν την ιστορία τους για τη ζωή τους, όπως εκτυλίχθηκε μετά τις καταγγελίες για τη διάπραξη εγκλημάτων πολέμου στη Μπούχα και τις γύρω περιοχές. Ιστορίες για αποσαθρωμένες ζωές –για ωμότητες και αβύσσους, αλλά και για την ανθρωπότητα και την ελπίδα–, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία εξακολουθεί να μαίνεται.»
Ακόμα ένας πόλεμος, μια εισβολή ενός επίδοξου αυτοκράτορα – είναι γελοίο να μιλάμε για βίαιη εισβολή, ποια εισβολή δεν είναι βίαιη; – και μια αμυνόμενη πλευρά, υπερδιεφθαρμένη και ακροδεξιά. Και στη μέση, οι άνθρωποι οι οποίοι τίποτα από αυτά δεν ζήτησαν και που βιώνουν τις επιπτώσεις της διακρατικής οργανωμένης βίας. Το ντοκιμαντέρ, ανάμεσα στα υπόλοιπα, περιγράφει με αρκετή λεπτομέρεια την συνεργασία των πολιτών με το κράτος σε περίοδο πολέμου. Πώς οργανώνεται η ταφή των θυμάτων, πώς καταγράφονται τα εγκλήματα πολέμου, πώς εμπειρογνώμονες του στρατού αναλαμβάνουν την αυτοψία σε περιοχές που είχαν καταληφθεί από τους Ρώσους. «Αν δείτε νάρκη, πηγαίνετε στην αίθουσα τάδε… στη δείνα αίθουσα, καταγραφή των κατεστραμμένων σπιτιών». Η πολεμική γραφειοκρατία είναι προφανώς ακόμα πιο βάρβαρη από την ειρηνική.
Πολεμικές ιαχές. Παραλογισμός της ανθρώπινης φύσης, καθώς μέσα στα δεινά του πολέμου οργανώνεται μια στρατιωτική – πιο σωστά, μιλιταριστική – εκδήλωση, στο πλαίσιο της οποίας δίνονται παράσημα σε στρατιώτες και ακούγονται συνθήματα εθνικιστικά – αλήθεια, υπάρχει κάποια άτυπη συμφωνία ανάμεσα στους ανθρώπους σε περίοδο πολέμου, που τους κάνει να πιστεύουν ότι δεν είναι εθνικιστές όταν η συμπεριφορά τους μαρτυρά ολοφάνερα κάτι τέτοιο; Ακόμα, πραγματοποιείται ένας γάμος κάποιου στρατιώτη με την αγαπημένη του, ενώ ένα ντουέτο τραγουδά κάποιο γλυκερό γαμήλιο άσμα. Πολλές περιστάσεις στη ζωή έχουν διπλή ανάγνωση: θρίαμβος της ανθρώπινης δίψας για ζωή ή φεστιβάλ γραφικότητας και μηδενική αναθεώρηση του τρόπου ζωής και των αξιών, ακόμα και μέσα στην πιο έντονα απάνθρωπη εμπειρία, στον πόλεμο;
Ακόμα ένα ενδιαφέρον σημείο του ντοκιμαντέρ είναι η αντιπαραβολή της πολιτικής των εκκλησιών με την ανάγκη των επιζώντων για στέγη: Ο ιερέας βγάζει πύρινους λόγους για απόσχιση από το Πατριαρχείο Μόσχας, μια γυναίκα από το ποίμνιο ξεσπά, εκφράζοντας την απόγνωσή της. Δύσκολες στιγμές, για την ακρίβεια απερίγραπτες στιγμές, μέσα από τις οποίες ξεχωρίζουν δυνατοί άνθρωποι, που ο πόνος τους δεν τους εμποδίζει να συνεχίζουν και να συμπαραστέκονται στους γύρω τους, δείχνοντάς αλληλεγγύη και σεβασμό. Στον αντίποδα, μια θλιβερή διαπίστωση: ένα μικρό κορίτσι δηλώνει ότι μετά από λίγο συνηθίζεις τις εκρήξεις που ακούγονται ή τα τανκς που διασχίζουν την πόλη.
Το When Spring Came To Bucha δεν εκβιάζει το συναίσθημα από τις αντιδράσεις των συγγενών των θυμάτων με κοντινά πλάνα. Παρατηρεί και εντάσσει την προσωπική τραγωδία στη συνολικό έγκλημα, το οποίο συνεχίζεται στην Ουκρανία. Ξεχωρίζει η πλαστικότητα του μοντάζ, που φανερώνει τους δύο θεματικούς άξονες του ντοκιμαντέρ: ο παραλογισμός του πολέμου, η επιθυμία του ανθρώπου για ζωή. Στο τέλος οι δύο άξονες συγκλίνουν και δημιουργούν τον άνθρωπο που μέσα στις συνθήκες αυτές «καταφέρνει» να συνδυάσει το αίτημα για ανάσταση μέσα από το Χριστός Ανέστη με το εθνικιστικό Sláva Ukrayíni.
Ανδρέας Άννινος
