Σκηνοθεσία: Μπερνάρντο Μπερτολούτσι
Διευθυντής φωτογραφίας: Βιτόριο Στοράρο
Πρωταγωνιστές: Τζον Μάλκοβιτς, Ντέμπρα Γουίνγκερ, Κάμπελ Σκοτ, Τίμοθι Σπολ
Μουσική: Ριουίτσι Σακαμότο
Παραγωγή: Βρετανοϊταλική
Διάρκεια: 138΄
Βραβείο: Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης πρωτότυπης μουσικής επένδυσης
Η ταινία ανοίγει στην πρώτη της σεκάνς με το κοντινό πλάνο των ντόπιων που κουβαλούν τα πολλά μπαγκάζια, υποδηλώνοντας έτσι την άφιξη μιας «δυτικής» παρέας τριών ατόμων, εγκαταλείποντας το πολύβουο πολιτισμό της Νέας Υόρκης προς το ήσυχο μεταπολεμικό παρθένο λιμάνι του Οράν στη Β. Αφρική το 1947. Ένα καλλιτεχνικό ζεύγος αποτελούμενο από τον Πορτ Μόρεσμπι (Τζον Μάλκοβιτς) και τη σύζυγό του Κιτ (Ντέμπρα Γουίνγκερ), συνοδεύεται από τον όχι και τόσο στενό τους φίλο Τζορτζ Τένερ (Κάμπελ Σκοτ). Έχουν ήδη αποφασίσει να πραγματοποιήσουν ένα ταξίδι δίχως προκαθορισμένες ημερομηνίες για τουλάχιστον ένα με δυο χρόνια σε αχαρτογράφητα για τους περισσότερους μέρη, ώστε να νιώσουν την εμπειρία του άγνωστου και του διαφορετικού μέσα στην έρημο της Σαχάρας, μη λαμβάνοντας ιδιαίτερα υπόψη την παρουσία του Τζορτζ, τουλάχιστον για αρχή ο Πορτ.
Το ζευγάρι διανύει δύσκολες στιγμές επικοινωνίας στο δεκαετή γάμο τους, ο οποίος κλυδωνίζεται και υποσκάπτεται ακόμα πιο πολύ από το υπερβολικό φλερτ του Τζορτζ απέναντι στην Κιτ. Η απόφασή τους να βρεθούν στο μέρος αυτό είναι μια τελική απέλπιδα προσπάθεια ώστε να δώσουν μία νέα τροπή στο επαγγελματικό τέλμα του Πορτ καθώς και την σχέση τους που έχει περιέλθει σε δεύτερη μοίρα όλα αυτά τα χρόνια, φτάνοντας τους μέχρι και στο σημείο να κοιμούνται σε ξεχωριστά δωμάτια. Αυτό το γεγονός το αντιλαμβάνεται και το εκμεταλλεύεται ο Τζορτζ για να συνεχίσει το φλερτ του, που τελικά βρίσκει ανταπόκριση σε μία κοινή απόδρασή τους προς την επόμενη πόλη του Μπουσίφ μέσα στο τρένο. Υποψιασμένος πλέον ο Πορτ ότι έχουν έρθει πολύ κοντά δίνει μία τελική μάχη να διατηρήσει την ιδέα του ταξιδιού δυνατή και ότι μπορούν να έρθουν ακόμα πιο κοντά σ΄ ένα αφιλόξενο πλέον τόπο σε σχέση με τον σύγχρονο πολιτισμό που έχουν συνηθίσει. Για να ξεφύγει από την πίεση του αντίζηλού του, με προτροπή του ο Πορτ διαφοροποιεί το πρόγραμμα της περιπέτειάς τους δίχως αυτόν, με νέα κατάληξη την πόλη του Ελ Γκάα. Χτυπημένος όμως κατά την διάρκεια του ταξιδιού από τύφο και μη συνηθισμένος στη ζωή αυτή καταλήγει να χάνει την ζωή του μέσα στο φρούριο της Γαλλικής Λεγεώνας των Ξένων. Η μόνιμη συμπαράσταση της συζύγου που νιώθει ότι τον έχει προδώσει δεν αρκεί, και βλέπει το τέλος να είναι κοντά του, τόσο συναισθηματικά όσο και σωματικά.
Εκπλητική ερμηνεία της Ντέμπρα Γουίνγκερ ως Κιτ
Η ίδια, έπειτα από τον θάνατο του άντρα της περιπλανιέται μόνη στην έρημο. Μπλεγμένη εσωτερικά, βρίσκεται μετά από μία περιπέτεια να ζει ένα χρονικό διάστημα με μία τοπική φυλή νομάδων στο βάθος της ερήμου. Προσεγγίζει μέχρι ενός βαθμού την κουλτούρα τους και προσπαθεί να αγκαλιάσει τον τρόπο ζωής τους μέσω της ερωτικής σχέσης της με τον αρχηγό τους, επί ματαίω φυσικά. Καταλήγει σε ένα καθολικό τοπικό νοσοκομείο φτάνοντας στα όρια της τρέλας έπειτα από τις εμπειρίες της που της άλλαξαν εμφανώς την ζωή. Μέσα σε όλη αυτή την εμπειρία ο Τζορτζ επιστρέφει στα μέρη αυτά ώστε να την ξανασυναντήσει, μην έχοντας σταματήσει να την αναζητά.
Η ταινία βασίζεται στο ομώνυμο διάσημο μυθιστόρημα του Πολ Μπόουλς, ο όποιος συμμετέχει και σε δύο σκηνές της ταινίας ως αφηγητής. Ο σκηνοθέτης Μπερνάρντο Μπερτολούτσι καταφέρνει να μεταφέρει στην μεγάλη οθόνη το γνωστό αυτό μυθιστόρημα κινούμενος σε μια μορφή ταινίας τύπου road movie. Η ταινία διαθέτει εξαιρετική φωτογραφία που αναδεικνύεται μέσω των μοναδικών χρωματισμών της ερήμου. Tα διαφορετικά μακρινά και κοντινά πλάνα τραβηγμένα καθ’ όλη την διάρκεια της μέρας με φόντο την περιπλάνηση του ζευγαριού όλο και πιο βαθιά στην έρημο μέσα σε άμμο, πέτρες, βράχους βοηθούν το θεατή να προσεγγίσει την απόκοσμη ομορφιά που διαθέτουν οι εικόνες αυτές και που απέχουν παρασάγγας από όσα έχει συνηθίσει ο σύγχρονος άνθρωπος.
Η επικέντρωση του σκηνοθέτη εντοπίζεται στις δυσκολίες που δεν είναι έτοιμος να αντέξει ο δυτικός νευρωτικός άνθρωπος σε ένα τόσο διαφορετικό σύμπαν. Ο υπαρξιακός προβληματισμός που ακολουθεί στενά τους ήρωες και η συγκρουσιακή ανατολική κουλτούρα και σκέψη ενάντια στο δυτικό γίγνεσθαι, εν τέλει τους πνίγει. Έτσι, όσο πιο βαθιά εισέρχονται στην έρημο τόσο απομακρύνονται από τη ροή των συνηθειών και χάνουν τους εαυτούς τους, υπό το πρίσμα δύο θεμελιωδών παραγόντων της ζωής. Την απώλεια της αγάπης και της ζωής που στο συγκεκριμένο μέρος και περιβάλλον υπακούει σε άλλους κανόνες, άλλη φιλοσοφία και άλλες πράξεις.
Λεωνίδας Ρηγόπουλος
