Σκηνοθεσία: Ρούμπεν Έστλουντ
Σενάριο: Ρούμπεν Έστλουντ
Παίζουν: Ελίζαμπεθ Μος, Ντόμινικ Γουέστ, Κλάενς Μπανγκ
Παραγωγή: Σουηδία, 2017
Διάρκεια: 2 ώρες 31 λεπτά
Χρυσός Φοίνικας στο Φεστιβάλ Καννών
O σουηδός σκηνοθέτης Ρούμπεν Έστλουντ μετά την εξαιρετική σε σενάριο και νοήματα για τις ανθρώπινες σχέσεις ταινία (υποψήφια για ξενόγλωσση Χρυσή Σφαίρα) «Ανωτέρα Βία» θα βρεθεί το 2017 στις Κάννες υποψήφιος για τον Χρυσό Φοίνικα με την ταινία του το «Το Τετράγωνο». Η ταινία θα «κλέψει» τις εντυπώσεις της επιτροπής και θα τον κερδίσει. Θα εισέλθει και αυτός στο πάνθεον των βορειοευρωπαίων που έχουν κερδίσει τον Χρυσό Φοίνικα όπως οι συνάδελφοι του Μπίλε Όγκαστ και Λαρς Φον Τρίερ.
Η ταινία μας «υποδέχεται» με την εικόνα του κοιμισμένου στο καναπέ του γραφείου του Κρίστιαν (Κλάενς Μπάνγκ) που ξυπνάει απότομα από τη γραμματέα του για να δώσει μια καθιερωμένη τυπική συνέντευξη ως διευθυντής στο μουσείο μοντέρνας τέχνης X-Royal στη Στοκχόλμη. H Αν (Ελίζαμπεθ Μος) που θα κληθεί να του πάρει την συνέντευξη βρίσκεται αντιμέτωπη με τις σχεδόν πάντα δυσνόητες έννοιες και απαντήσεις που περιτριγυρίζουν την τέχνη και πόσο μάλλον την σύγχρονη. Εδώ ο Ρούμπεν Έστλουντ μας εισάγει με ιδιαίτερους σατιρικούς διαλόγους πάνω στην σύγχρονη τέχνη που είναι ένας από τους κύριους άξονες που θα βασιστεί καθόλη τη διάρκεια της ταινίας.
Εν συνέχεια βλέπουμε τη δημιουργία και την περιγραφή του νέου πρότζεκτ που μόλις έχει αναλάβει το μουσείο, ένα installation της καλλιτέχνιδος Λόλα Αρίας, «Το Τετράγωνο». Μέσα σ’ όλα αυτά ο Κρίστιαν περπατώντας αμέριμνος σε μια πλατεία θα πέσει θύμα ληστείας καθώς του κλέβουν το κινητό, το πορτοφόλι και τα μανικετόκουμπα. Με την βοήθεια του συνεργάτη του, Μίκαελ, θα εντοπίσουν το κινητό του σε μια πολυώροφη πολυκατοικία. Γράφουν και εκτυπώνουν ένα άκομψο και απειλητικό σημείωμα και πηγαίνουν μαζί στην πολυκατοικία όπου ο Κρίστιαν το αφήνει σ’ όλα τα διαμερίσματα. Μετά από λίγες μέρες δέχεται ένα ξαφνικό τηλεφώνημα και λαμβάνει ένα πακέτο με τα κλεμμένα αντικείμενά του. Ακολουθεί ένα ξέφρενο πάρτι που θα τον βρει σπίτι της Αν να έχουν μια αρκετά αμήχανη ερωτική επαφή. Την επόμενη μέρα, ένα νέο τηλεφώνημα θα τον αναστατώσει και στο μίτινγκ που ακολουθεί με το επικείμενο δίδυμο των εγωκεντρικών διαφημιστών που έχουν αναλάβει την προώθηση του installation, ο Κρίστιαν παρουσιάζεται τελείως αφηρημένος και δεν ακούει καν την ιδέα, κάτι που θα κάνει την κατάσταση ακόμα πιο δύσκολη γι’ αυτόν μετέπειτα. Ένα αγόρι νιώθει προσβεβλημένο από τον Κρίστιαν και το γράμμα που διάβασε η οικογένεια του αφού πλέον τον θεωρούν κλέφτη. Το παιδί του γίνεται στενός κορσές για μια απλή συγγνώμη προκαλώντας του το…χάος.
Η ταινία σατιρίζει τον τρόπο με τον οποίο η τέχνη πλέον αγγίζει τους ανθρώπους και πως αυτοί την αντιλαμβάνονται και την αξιολογούν. Πολλές σκέψεις για το αν έχει χαθεί το μέτρο σε αυτή, θέτοντας παράλληλα και το ερώτημα αν μπορεί ποτέ να λογοκριθεί όσο προσβλητική και αν είναι. Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο που τονίζει η ταινία με ωμό τρόπο, είναι οι αναφορές στα καθημερινά κοινωνικά προβλήματα μιας εύρωστης βόρειας χώρας όπως η Σουηδία (φτώχεια-ζητιάνοι, μεταναστευτικό, άστεγοι) χωρίς να απεμπολείται το σκληρό μαύρο χιούμορ που μπορεί να αντληθεί εύστοχα από τον Έστλουντ. Επιπλέον, σχέσεις-επαφές αστραπή που οδηγούνται σε τέλμα άμεσα, χωρίς βάθος επικοινωνίας και ουσίας ακολουθούν πιστά άλλο ένα από τα μότο του συγχρόνου τρόπου ζωής. Αυτά τα στοιχεία μας τα παρουσιάζει ο σκηνοθέτης μέσα από την οπτική του φιλελεύθερου Κρίστιαν που θα βρεθεί κι αυτός αντιμέτωπος με τις δικές του αξίες και ηθικολογίες που ταλανίζονται μπροστά σε όσα συμβαίνουν στην σύγχρονη «τέλεια» κοινωνία των Σουηδών αλλά και της Ευρώπης.
Λεωνίδας Ρηγόπουλος
