Σκηνοθεσία: Coralie Fargeat
Σενάριο: Coralie Fargeat
Παίζουν: Demi Moore, Margaret Qualley, Dennis Quaid
Παραγωγή: Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία – 2024
Διάρκεια: 2 ώρες 21 λεπτά
Στο «The Substance» της Coralie Fargeat περιγράφεται η ναρκισσιστική παρέκκλιση μιας γυμνάστριας τηλεπερσόνας, ονόματι Elisabeth Sparkle (Demi Moore). Μην υποφέροντας την επαγγελματική της καθίζηση, επιλέγει να ρισκάρει κάνοντας χρήση μιας μυστηριώδους ουσίας, η οποία την διχοτομεί, παράγοντας μια καλύτερη εκδοχή του εαυτού της. Καλύτερη – όμως – μόνο ως προς την εξωτερική εμφάνιση, καθώς με τον ερχομό του στον μάταιο καπιταλιστικό γιουνιφορμιστικό κόσμο, το αντίγραφο με το όνομα Sue (Margaret Qualley), δημιουργεί μια σειρά από προβλήματα.
Τα προβλήματα προκύπτουν από τον υπερπολλαπλάσιο ναρκισσισμό τής Sue, που δεδομένων των παρενεργειών που προκαλεί η ουσία, φθείρει τον εαυτό της θεωρώντας ότι μπορεί να είναι ανεξάρτητη από την μήτρα, δηλαδή την Elisabeth. Όχι μόνο ανεξάρτητη, αλλά και εχθρική, αφού δείχνει να πιστεύει ότι δύναται να τη θανατώσει δίχως συνέπειες για την ίδια. Αλίμονο, δεν μπορείς να είσαι ασεβής προς τη δημιουργό σου, γιατί αυτό μπορεί να σε οδηγήσει στην καταστροφή σου. Και να φανταστεί κανείς ότι το μόνο που χρειαζόταν ήταν μια στοιχειώδης συνεργασία μεταξύ των δύο γυναικών.
Τα πολλαπλά είδωλα της Elisabeth μετατρέπονται σε έναν οργασμό από εικόνες της Sue, η οποία τα δίνει όλα σε ένα σώου που καθιστά εκείνο της Elisabeth, επιεικώς παλιομοδίτικο. Είναι τόσο καλή, που της ανατίθεται η παρουσίαση του πρωτοχρονιάτικου σώου, η καταξίωση έφτασε για την Sue, η οποία ερωτεύεται πολύ τον εαυτό της, σε βαθμό να μην αποδέχεται την νάρκη που απαιτείται για να λειτουργήσει ομαλά η ουσία. Από το σημείο αυτό και έπειτα, ο έλεγχος χάνεται, η μήτρα και ο άλλος εαυτός καταλήγουν σε σχέση ανταγωνισμού μεταξύ τους και παλεύουν για την επιβίωσή τους, ξεχνώντας τις συνεχείς υπενθυμίσεις από τη φωνή της εταιρίας που προμηθεύει την ουσία: «Είστε ένα».
Η ταινία τιμήθηκε με το Βραβείο Σεναρίου στο 77ο Φεστιβάλ Καννών όχι άδικα, καθώς υπάρχει ευρηματικότητα στη σύλληψη. Αν εξαιρεθεί το φινάλε, το οποίο είναι ασυγκράτητο και τολμηρό, στη δομή της η πλοκή μοιάζει να έχει βγει από κάποια συζήτηση με το ChatGPT σε πολλά σημεία, δηλαδή η διανοητικότητα υπερκαλύπτει την φαντασία και την ελευθερία τού είδους τού τρόμου. Πρόκειται, πάντως, για μια ορμητική ταινία σε αυτά που θέλει να πει, τόσο σε επίπεδο περιεχομένου όσο και σε επίπεδο φόρμας: Το καθρέφτη-καθρεφτάκι μου (οι σύγχρονες μητριές και χιονάτες, μαζί με τους νάρκισσους έχουν βρει καταφύγιο στο instagram), οι αταξίες του Πινόκιο, ο Φάουστ έρχονται με περιτύλιγμα τις συνεχείς αναφορές στην εικονοποιία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, το μοντάζ του «Ρέκβιεμ για ένα Όνειρο» του Ντάρεν Αρονόφσκι, την δυστοπική καθαρότητα των ταινιών της Α24. Μια ειλικρινής δημιουργία, «φτιαγμένη με ανεξάρτητο πνεύμα», όπως η ίδια η Coralie Fargeat έχει δηλώσει.
Ανδρέας Άννινος
