Σκηνοθεσία: Τζόσουα Οπενχάιμερ
Σενάριο: Τζόσουα Οπενχάιμερ, Κριστίν Κιν
Παίζουν: Ανγουόρ Κονγκό, Χέρμαν Κότο, Ιμπραχίμ Σίνικ
Παραγωγή: Ηνωμένο Βασίλειο, Δανία, Νορβηγία – 2012
Διάρκεια: 1 ώρα 57 λεπτά
Ο Τζόσουα Οπενχάιμερ τοποθετεί στο σημείο του εγκλήματος κάποιους από τους εκτελεστές που συμμετείχαν στη σφαγή του 1965 στην Ινδονησία. Εκείνοι αναπαριστούν σκηνές ανακρίσεων, βασανιστηρίων, εκτελέσεων με υπερηφάνεια και υπερβάλλοντα ζήλο, μιλούν για την ψυχολογία τους εκείνη την εποχή, αναλύουν την σχέση της εξουσίας με τα ΜΜΕ, με τους ανθρώπους του υποκόσμου και είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν τη Χάγη. Όπως δηλώνουν και οι ίδιοι δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν.
Δεν μπορεί κανείς να τους αδικήσει γι’ αυτό: πράγματι, δεν είχαν να φοβηθούν τίποτα από τα δικαστήρια που οι δυτικοί θεωρούν ως το απαύγασμα των ναών της δικαιοσύνης. Αυτό που διαδραματίστηκε το φθινόπωρο του 1965, για να ακριβολογούμε η σφαγή των κομμουνιστών της Ινδονησίας, χαρακτηρίστηκε από το «έγκυρο» περιοδικό «Time» ως «η καλύτερη είδηση της χρονιάς για τη Δύση στην Ασία». Από τη μία μεριά, οι ψυχροπολεμικές συνθήκες χαρακτηρίζονταν εκατέρωθεν από άναρθρες κραυγές υπεροχής. Από την άλλη πλευρά, ο πολιτισμός της Δύσης φανέρωνε σημάδια παρακμής από τότε, όταν δηλαδή μία σφαγή που γινόταν όχημα για γεωπολιτικά οφέλη, προσέλκυε τις επευφημίες του ημιάγριου δυτικού όχλου.
Η Νοτιοανατολική Ασία είναι μια περιοχή που ο καπιταλιστικός της μετασχηματισμός υπήρξε βάναυσος και κακοχωνεμένος, σε τέτοιο βαθμό που ο γκάνγκστερ θεωρήθηκε το ανώτερο στάδιο αυτής της μετάβασης. Όπως εξηγούν ο Ανγουόρ Κονγκό και η παρέα του (παρακρατικοί, μεγαλοδημοσιογράφοι, συνβασανιστές), οι γκάνγκστερ είναι οι ελεύθεροι άνθρωποι. Είναι εκπληκτικός ο τρόπος με τον οποίο τονίζεται ο υποκειμενισμός των κεντρικών προσώπων στο Act of Killing. Ο Οπενχάιμερ δεν κρίνει σε κανένα σημείο της ταινίας, αφήνει απλώς τους γκάνγκστερ να μιλήσουν για τις πράξεις τους, στις τοποθεσίες που συνέβησαν τα γεγονότα. Το πολύ κοντινό στον επιθετικό ιδρωμένο παρακρατικό, που απαιτεί χρήματα από κινέζους πολίτες, εμβαθύνει στην υπεροψία και τον αυταρχισμό του ισχυρού απέναντι στον αδύναμο και στη βίαιη αμερικανοποίηση-γκανγκστεροποίηση της ινδονησιακής καθημερινότητας.
Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται από το σημερινό πολιτικό σύστημα, σε αγαστή συνεργασία με την παρακρατική οργάνωση Pancasila Youth και τα ΜΜΕ θυμίζουν μια οργανωμένη αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία, με την έννοια της πλήρους διαφθοράς και της διαπλοκής των εξουσιών με μεγαλοπαράγοντες και εγκληματίες: οι ίδιοι οι γκάνγκστερ μιλούν με αγανάκτηση για τη χαμένη αξιοπιστία και την κακή ποιότητα των ανθρώπων που βρίσκονται στο κοινοβούλιο! Δωροδοκούν πιθανούς ψηφοφόρους για την εκλογή τους, ενώ είναι κοινό μυστικό ότι οι πολυπληθείς συγκεντρώσεις είναι εν πολλοίς πληρωμένες. Ω ποια έκπληξη, ίσως όχι για εκείνους που επιβιβάστηκαν σε κάποιο από εκείνα τα λεωφορεία που τα κόμματα της μεταπολίτευσης επιστράτευαν για να κάνουν συγκεντρώσεις που πράγματι έμειναν στην ιστορία. Σίγουρα, πάντως, ελάχιστοι θα εκπλαγούν όταν θα δουν τον μεγαλοδημοσιογράφο φίλο των γκάνγκστερ να ομολογεί ότι έπαιζε το ρόλο του ανακριτή-ρουφιάνου κατά τη διάρκεια της σφαγής…
Ο Οπενχάιμερ κάνει σπουδαία δουλειά στο Act of Killing. Συλλαμβάνει εικόνες σκληρές και ειλικρινείς, προκαλεί αμφιβολία στους πρωταγωνιστές της σφαγής, τους απογυμνώνει χωρίς να τους δείχνει. Η αποστολή του σπουδαίου κινηματογράφου είναι αυτή ακριβώς: να αποκαλύψει χωρίς να διδάξει. Η αποστολή του σπουδαίου πολιτικού κινηματογράφου έχει και έναν χαρακτήρα ακτιβιστικό στην πιο απλή και αυτονόητη έκφανση, όπως ο ακτιβισμός εκείνου του παιδιού που βλέποντας τον βασιλιά γυμνό στο γνωστό παραμύθι, δε δίστασε να διατυπώσει την πραγματικότητα που βλέπει, και όχι αυτή που θα έπρεπε να δει.
Ανδρέας Άννινος
