Ο Μπέλα Ταρ, ο ούγγρος σκηνοθέτης που άλλαξε την ιστορία του κινηματογράφου κλείνει τα 66 του χρόνια.
Ασπρόμαυρες συνθέσεις, κάδρα που ο δυναμισμός τους κρύβεται σε μικρές κινήσεις των ηθοποιών, στους στροβιλισμούς του αέρα, στην εκφορά του λόγου. Ο κινηματογράφος του Μπέλα Ταρ αντλεί υλικό από την περίκλειστη ζωή του ανθρώπου, από τη φθορά του χρόνου και την πορεία προς ένα απροσδιόριστο τέλος. Κάθετες και οριζόντιες θέτουν τον κάναβο πάνω στον οποίο οι τραγωδίες του ανθρώπου λαμβάνουν χώρα. Το λευκό του Μπέλα Ταρ είναι αυτό της απομόνωσης, της εγκατάλειψης. Κι όμως μέσα στο έργο του ούτε ίχνος διδακτισμού, καταγγελίας.
Δεν υπάρχει καλό και κακό, υπάρχει μόνο το βίωμα και η επανάληψη. Οι χαρακτήρες του, εξάλλου, δεν είναι ποτέ ηθικά καθορισμένοι. Το βλέμμα έρχεται σε επαφή με τη φθορά της ύλης, στοιχείο καθοριστικό για τον Μπέλα Ταρ. Ο χρόνος είναι εντελώς σχετικός στις ταινίες του. Υπάρχουν στιγμές που ίσως κρατάνε αιώνες και κάποια μεγάλα μονοπλάνα του ίσως να αποδίδουν μια ανεπάισθητη στιγμή. Τα όρια έχουν καταργηθεί, καθώς μέσα στην μεγάλη φυλακή της φύσης τού ανθρώπου, τι νόημα έχει να μιλήσει κανείς για όρια;
Ίσως να υπάρχει η αίσθηση ότι ο Μπέλα Ταρ κάνει έναν κινηματογράφο που δεν μπορεί να απευθύνεται σε ευρύ κοινό. Κι όμως, η ανεμπόδιστη ροή των πλάνων και η ποίηση του Λάσλο Κρασναχορκάι που τρυπάει τη φιλμική εμπειρία, είναι το ζενίθ της επικοινωνίας, μια φωνή που περιμένει να ακουστεί, για να αναζητήσουμε την επόμενη φωνή, την επόμενη ταινία. Είναι η λατρεία στον κινηματογράφο που καθιστά τον Μπέλα Ταρ, την μεγαλύτερη μορφή του παγκόσμιου κινηματογράφου καθώς γράφεται αυτό το κείμενο.
Ας είμαστε ειλικρινείς. Είναι συγκινητικό να περνά ένας τέτοιος δημιουργός από τον κόσμο μας. Από αυτή την υπέροχη ζούγκλα, που τα κλειδιά της κατέχουν απρόσωποι φύλακες. Ο Μπέλα Ταρ μπόρεσε και τρύπωσε σε αυτή τη ζούγκλα, όχι για να μας θυμίσει τι είναι αυτό που ζούμε, αλλά για να φέρει τα μηνύματα μιας δημιουργίας πρωτοφανούς ειλικρίνειας, μιας αντίληψης των πραγμάτων έτσι ακριβώς όπως είναι, και όχι όπως θα έπρεπε να είναι ή όπως δεν είναι.
Ανδρέας Άννινος
