Σκηνοθεσία: Φρανσουά Τρυφώ
Παραγωγή: Φρανσουά Τρυφώ
Σενάριο: Φρανσουά Τρυφώ, Μαρσέλ Μουσί
Πρωταγωνιστούν: Ζαν-Πιερ Λεό, Κλερ Μοριέρ, Αλμπέρ Ρεμί, Γκι Ντεκόμπλ
Διάρκεια: 99΄
Προέλευση: Γαλλία
Βραβεία: «Βραβείο Καλύτερου Σκηνοθέτη» στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Καννών
Ο Γάλλος σκηνοθέτης Φρανσουά Τρυφώ μας εισάγει αμέσως στο δύσκολο περιβάλλον του 13χρονου Αντουάν (Ζαν-Πιερ Λεό) μέσα στην τάξη, αφού πρωτύτερα μας έχει «ξεναγήσει» σύντομα, με τους τίτλους αρχής στον κύριο χώρο δράσης του μικρού, μέσω των χαρακτηριστικών πλάνων γύρω από το Παρίσι με σημείο οριοθέτησης τον Πύργο του Άιφελ.
Ο Αντουάν αντιμετωπίζει τρομερά προβλήματα πειθαρχίας στο σχολείο που φοιτά, τα οποία γίνονται ακόμα χειρότερα υπό την παρουσία του δασκάλου (Γκι Ντεκόμπλ) των φιλολογικών μαθημάτων του. Υπέρμετρα αυστηρός, προσβάλλοντας συνεχώς τους μαθητές, βάζοντας τους τιμωρίες δίχως νόημα, κάνει την ζωή του Αντουάν ακόμα πιο δύσκολη, καθότι τον έχει βάλει στο μάτι δημιουργώντας του έτσι μία απέχθεια προς το σχολείο. Έτσι, κάνει τα πάντα ώστε να το αποφύγει βρίσκοντας οποιαδήποτε φτηνή δικαιολογία, με σύμμαχο πάντα τον επίσης σκανταλιάρη και καλύτερό του φίλο τον Ρενέ. Μόνιμα ανήσυχος, έρχεται στο σπίτι του αντιμέτωπος με την παντελή έλλειψη φροντίδας από τους δικούς του, δεχόμενος λεκτική βία από την μητέρα του (Κλερ Μοριέρ) και βιώνοντας τους τσακωμούς των δικών του ξεκινά να σκέφτεται την ουσιαστική απόδρασή του από το σπίτι. Η ανύπαρκτη επικοινωνία με τους γονείς του καλλιεργεί μέσα του ακόμα περισσότερο τα προβλήματα που βιώνει ένας έφηβος.
Μετατρέπεται σ’ ένα αγρίμι που τριγυρνά στο Παρίσι, κοιμάται όπου βρίσκει, με αποκορύφωμα την κλοπή της γραφομηχανής από το γραφείο που εργάζεται ο θετός πατέρας του (Αλμπέρ Ρεμί). Μετανιωμένος και αφότου δεν καταφέρνει να την πουλήσει, την γυρνά πίσω, όπου και πιάνεται επ’ αυτοφώρω από τον φύλακα. Η κατάληξή του στο τμήμα τον οδηγεί σε μία σκληρή «απελευθέρωση» από τους γονείς του, καθότι δεν τον θέλουν και προτιμούν με προτροπή του δικαστή να κλειστεί στο «Κέντρο Εποπτείας», ένα είδος αναμορφωτηρίου. Εκεί, προσπαθεί να δραπετεύσει όταν του δίνεται η ευκαιρία και να τρέξει στην κοντινή παραλία, ώστε να δει πρώτη φορά στην ζωή του τη θάλασσα.
Ο Φρανσουά Τρυφώ, ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους του γαλλικού νέου κύματος, πατώντας στο βασικό προβληματισμό για την δυσκολία της εφηβικής ηλικίας χτίζει μια αριστουργηματική ταινία, υποδηλώνοντας όλα εκείνα τα αγκάθια που καθορίζουν και επηρεάζουν την πορεία ενός νέου στην μετέπειτα ζωή του. Η ορθή δυσφορία του νεαρού Αντουάν, που μεγαλώνει σ’ ένα περιβάλλον δίχως αγάπη και σεβασμό, τον μετατρέπει σ’ ένα παραβατικό νέο, πότε αψηφώντας τους αυστηρούς κανόνες διαπαιδαγώγησης στο σχολείο της εποχής και πότε αψηφώντας την πειθαρχεία που επιβάλλει η κοινωνία κάνοντας κλοπές με σημαντικότερη αυτή της γραφομηχανής.
Όμως ο Αντουάν μόνο αγρίμι, αλήτης και κλέφτης δεν είναι. Νομικά ίσως να ναι είναι. Οι ένοχοι, πάντως, είναι ο τρόπος διαπαιδαγώγησης και λειτουργίας του σχολείου του, καθώς και η μόνιμη ενδόμυχη ψυχική βία από τους δικούς του, όπως θα την αποκαλύψει μέσω ενός μαεστρικού μονοπλάνου ο Τρυφώ, στο διαλόγό του με την ψυχολόγο στο ορφανοτροφείο, προσπαθώντας να καταδείξει τα αίτια της εκεί παρουσίας του. Τελικά, όμως οι τραυματικές εμπειρίες του μικρού δεν μπορούν να του στερήσουν τα όνειρα που έχει, όνειρα για απελευθέρωση που φαίνονται στο ευαίσθητο βλέμμα στο κοντινό φιξ καρέ του φινάλε της ταινίας, όταν και αντικρίζει το συμβολικό κρυφό πόθο του, τη θάλασσα…
Λεωνίδας Ρηγόπουλος
