Σκηνοθεσία: Ali Tabrizi
Παίζουν: Ali Tabrizi, Richard O’Barry, Lucy Tabrizi
Παραγωγή: ΗΠΑ – 2021
Διάρκεια: 1 ώρα 29 λεπτά
Αποκαλυπτικό ως προς τις αθέμιτες πρακτικές της παγκόσμιας αλιευτικής δραστηριότητας και τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον το νέο ντοκιμαντέρ του Ali Tabrizi αμφισβητεί ευθέως την βιωσιμότητα της βιομηχανίας αλλά και τα σήματα πιστοποίησης των αλιευτικών προϊόντων.
Η δεύτερη δουλειά του 27χρονου δημιουργού βρέθηκε γρήγορα στην πρώτη δεκάδα προτιμήσεων των χρηστών της πλατφόρμας Netflix σε πολλές χώρες του κόσμου, προκαλώντας θετικές αντιδράσεις αλλά και αντιρρήσεις ως προς την επιστημονική της τεκμηρίωση.
Για τον Tabrizi η περιβαλλοντική καταστροφή που προκαλείται από την υπεραλίευση δεν έγκειται στη μείωση των πληθυσμών των θαλάσσιων οργανισμών που καταναλώνουμε. Εξίσου σημαντικός είναι και ο ρόλος της “παρεμπίπτουσας λείας” που αποτελεί και το 40% της συνολικής. Όπως εξηγείται τα δίχτυα των αλιευτικών σκαφών που σαρώνουν τον ωκεανό δεν πιάνουν μόνο τα ψάρια που θα καταλήξουν στο πιάτο μας, αλλά και μία τεράστια μάζα ζωικών και φυτικών οργανισμών, η οποία ξαναπέφτει στη θάλασσα νεκρή. Ο άχρηστος αλιευτικός εξοπλισμός πετιέται και αυτός στον ωκεανό συμμετέχοντας σημαντικά στη θαλάσσιας ρύπανσης.
Στην προσπάθειά του να καταγράψει τις πρακτικές των μεγάλων αλιευτικών εταιρειών στην Ιαπωνίας ο Tabrizi βρίσκει ένα τείχος φόβου και ομερτά: εργασιακός εκφοβισμός, απειλές κατά της ζωής των εμπλεκομένων, ανεπάρκεια και χρηματισμός των ελεγκτών της αλιευτικής διαδικασίας φανερώνουν μια δομή οργανωμένου εγκλήματος· αλλού χρησιμοποιείται και ο όρος “μαφία”.
Σημαντικός είναι και ο κοινωνικός αντίκτυπος της υπεραλίευσης. Η τρομακτική μείωση των αλιευτικών αποθεμάτων στις ανατολικές ακτές της Αφρικής αναγκάζει τους τοπικούς πληθυσμούς να στρέφονται στην ενδοχώρα κυνηγώντας άγρια ζώα, το εμπόριο και η κατανάλωση των οποίων (bushmeat) είναι υπεύθυνο για εξάρσεις ιών, όπως για παράδειγμα του ιού Έμπολα το 2014. Την ίδια στιγμή και ενώ η λεία των ψαράδων λιγοστεύει, 35 δισεκατομμύρια δολάρια ξοδεύονται παγκοσμίως το χρόνο ως επιχορηγήσεις στις αλιευτικές εταιρείες για να παραμείνουν κερδοφόρες. Όπως εξηγείται το ποσό αυτό είναι παρόμοιο με αυτό που χρειαζόμαστε για την καταπολέμηση της παγκόσμιας φτώχειας.
Ωστόσο τα στοιχεία και ο τρόπος παρουσίασης τους δεν έμειναν χωρίς τη δική τους κριτική και αμφισβήτηση. Ο Tabrizi δέχτηκε κατηγορίες για μη ενημερωμένες επιστημονικές στατιστικές, αλλά και αλλοίωση των απαντήσεων των συμμετεχόντων στις συνεντεύξεις. Αντιδράσεις υπήρχαν και από τις εμπλεκόμενες ΜΚΟ, που παρουσιάζονται ότι κωφεύουν σκόπιμα ως προς τη δραστηριότητα των αλιευτικών εταιριών.
Ο χρόνος ελέγχου των πληροφοριών είναι πράγματι ελάχιστος, αφού ο θεατής σε πολλά σημεία σφυροκοπείται με στοιχεία και γραφήματα που είναι δύσκολο να αξιολογήσει. Αν και παίζουν το δικό τους ρόλο στη ροή της αφήγησης καταλήγουν να εγείρουν αμφιβολίες για την ακρίβειά τους. Οι “αμαρτωλές” σχέσεις μεταξύ αλιευτικών εταιρειών και περιβαλλοντικών ΜΚΟ υπονοούνται αλλά δεν αποσαφηνίζονται, ενώ τα τρεμάμενα πλάνα και η κάπως ασαφής δομή αφήνουν στο θεατή ένα αίσθημα συνωμοσιολογικής προχειρότητας που μάλλον αρνητικά λειτουργεί για το επιχείρημα του δημιουργού.
Παρά τις αδυναμίες του όμως, το ντοκιμαντέρ αποκαλύπτει πραγματικές σκοτεινές πλευρές της υπεραλιευτικών πρακτικών και στοιχειοθετεί με σχετική ακρίβεια ότι η υπεραλιευτική δραστηριότητα είναι αδύνατο να καταστεί βιώσιμη. Η ολική απαγόρευση της αλιείας σε μεγάλες θαλάσσιες εκτάσεις φαίνεται ότι είναι και η μόνη λύση αφού για τον Ali Tabrizi το πραγματικά βιώσιμο προϊόν είναι αυτό που δεν καταναλώθηκε ποτέ.
Πάνος Ρηγόπουλος
