Σκηνοθεσία: Τάκης Κανελλόπουλος
Σενάριο: Τάκης Κανελλόπουλος, Γεώργιος Κιτσόπουλος
Παίζουν: Αιμιλία Πίττα, Φαίδων Γεωργίτσης, Τάκης Εμμανουήλ, Ελένη Ζαφειρίου
Παραγωγή: Ελλάδα – 1962
Διάρκεια: 1 ώρα 20 λεπτά
«Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Τάκη Κανελλόπουλου, γραμμένη μαζί με τον Γιώργο Κιτσόπουλο, είναι μια σύνθεση αληθινών ιστοριών από το έπος του 1940 στη μορφή μιας συγκλονιστικής αντιπολεμικής ταινίας που ανταλλάσσει τη δράση στο μέτωπο με την ποίηση στα μετόπισθεν, και τον ηρωισμό ως κινηματογραφικό στερεότυπο με μια ρηξικέλευθη ματιά πάνω στην ανθρώπινη γενναιότητα. Με τον Ουρανό ο Τάκης Κανελλόπουλος δημιουργεί στην πραγματικότητα μια νέα φιλμική γλώσσα, ενσωματώνοντας σε ισόποσες δόσεις το σινεμά της Σοβιετικής Ένωσης, τη Νουβέλ Βαγκ, τον Αντρέι Βάιντα και τον Αλέν Ρενέ, διατηρώντας ωστόσο αυτόφωτη τη μελαγχολία του Μακεδονικού γάμου και τη γλυκόπικρη γιορτινή ατμόσφαιρα της Θάσου, για να παραδώσει πραγματικά μοντέρνο, ανεξάρτητο, απύθμενα συγκινητικό σινεμά. Μια ταινία τολμηρή σχεδόν σε κάθε της επιλογή και πολιτική με πολλαπλούς τρόπους, με κυριότερο τη διεκδίκηση μιας ελληνικότητας και ενός πατριωτισμού που μοιάζει ακόμη και σήμερα σχεδόν αιρετικός. Ο Ουρανός διεκδίκησε τον Χρυσό Φοίνικα στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών το 1963, τοποθέτησε τον Τάκη Κανελλόπουλο ανάμεσα στους διεθνείς μοντερνιστές και έγινε η εμβληματική γέφυρα στη διαδρομή προς ένα νέο ελληνικό κινηματογράφο.»
Νέος Ελληνικός Κινηματογράφος πριν τον Νέο Ελληνικό Κινηματογράφο, ο Ουρανός θυμίζει μια χειροτεχνία τόσο ιδιαίτερη, σαν αυτές που όταν κανείς τις αντικρίζει, έχει την αίσθηση ότι ελάχιστοι άνθρωποι μπορούν να τις φτιάξουν. Πλάνα με ευθείες που ορίζουν το πεδίο μάχης των ηρώων της ταινίας. Πεδίο μάχης που αφορά και τον έρωτα, την αγάπη, την αγωνία της αποδοχής. Ορίζοντας ψηλά να διακόπτει την οπτική επαφή με το οποιοδήποτε μέλλον, κάνοντάς το ασφυκτικό, με κάθε τρόπο χαμένο. Ασύγχρονος ήχος, προσανατολισμένος στη σιωπή, οι διάλογοι ευθείς, πλημμυρισμένοι από αλήθεια. Τα πάντα εδώ είναι χαμηλότονα, ακόμα και οι πολεμικές σκηνές – εξαιρούνται μόνο τα επίκαιρα. Όμως και αυτά, έτσι όπως τοποθετούνται στην ταινία και έτσι όπως έχουν περάσει στην ιστορία ως γεγονότα μιας άλλης εποχής, πιο πολύ υποστηρίζουν ένα αίσθημα αλλόκοτου που διαπνέει την ταινία. Ένας μυστικισμός που καθώς περνά ο φιλμικός χρόνος, περισσότερο μοιάζει να περιγράφει τον ανθρώπινο μόχθο εν γένει, παρά μια πολεμική περίοδο και μάλιστα τη συγκεκριμένη. Εν ολίγοις, ο Κανελλόπουλος πετυχαίνει την αφαίρεση, ένας Έλληνας που την κατάφερε, αυτός και αν είναι ηρωισμός!
Απλές χειρονομίες και κινήσεις των ηθοποιών, λιτή σκηνοθεσία, αποδείξεις εμπιστοσύνης στην σκηνοθετική του πένα, ο Κανελλόπουλος γεμίζει τον «Ουρανό» με τις μελαγχολικές νότες της κιθάρας, η καλύτερη υπογράμμιση σε μερικά πολύ δυναμικά κοντινά. Ο ρυθμός της ταινίας μαγνητίζει τον θεατή – το μοντάζ είναι δουλειά του ίδιου του Κανελλόπουλου – και τον κατευθύνει σε μια άλλη ανάγνωση του έργου: όσοι έρχονται σε επαφή μαζί του έχουν όλο τον χρόνο να στοχαστούν πάνω στη ροή των εικόνων, μια βουτηγμένη στην ειλικρίνεια ακολουθία, ένα πραγματικά μοναδικό φιλμ που αναδεικνύει την αδυναμία του σημερινού mainstream κινηματογράφου. Πώς μπορεί ο θεατής να σκεφτεί αυτό που βλέπει, όταν η μέση διάρκεια πλάνου σε ταινίες προσεγγίζει, ίσως, τα 2 δευτερόλεπτα;
Ο κινηματογράφος του Κανελλόπουλου είναι τολμηρός, αυθεντικός και πρωτογενής. Οι ταινίες του δεν μοιάζουν με άλλες, όσο και αν εντοπίζονται υφολογικά στοιχεία σοβιετικών ή άλλων δημιουργών. Στοιχεία, τα οποία έχουν αφομοιωθεί πλήρως και ούτως η άλλως εισάγονται σε ένα έργο αυτόφωτο, ήσυχο και ταυτοχρόνως – με τον τρόπο του – φλογερό.
Η ταινία Ουρανός προβάλλεται σε καθολικά προσβάσιμη προβολή στο 64ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Ανδρέας Άννινος
