Η τριλογία κλείνει με την πιο ολοκληρωμένη ταινία από τις τρείς που ονομάζει και ολόκληρη την τριλογία: Europa (1991). Βλέποντας κανείς αυτές τις τρείς ταινίες, παρά τις διαφορές σε πολλά επίπεδα και ίσως την φαινομενική διαφορά στη θεματολογία, έχει την αίσθηση ότι πρόκειται για μία ταινία. Είναι, δηλαδή, το Europa μία ταινία που έρχεται να τελειώσει αυτό που ξεκίνησε με το The Element of Crime.
Σε αυτές τις σκέψεις σε βάζει το Europa, καθώς στο ξεκίνημά του βλέπεις σιδηροδρομικές ράγες και μετά από λίγα δευτερόλεπτα ακούς τη φωνή τού αφηγητή Μαξ φον Σίντοου να σε υπνωτίζει μετρώντας μέχρι το 10 (με υπνωτισμό ξεκινά και το The Element of Crime). Και είναι ο θεατής που υπνωτίζεται παρακολουθώντας στη συνέχεια το συλλογικό όνειρο στο οποίο μπορεί όποιος θέλει να συμμετέχει μέσα σε μια κινηματογραφική αίθουσα και όχι ο Λέοπολντ Κέσλερ, ένας γερμανοαμερικανός υποψήφιος για εργασία στην εταιρία σιδηροδρόμων Zentropa. Και μετά το μέτρημα ως το 10, ένα βαγόνι εγκαταλειμμένο που το δέρνει η βροχή, ένας ένστολος άνδρας και ένα συρματόπλεγμα.
Από τα πρώτα δευτερόλεπτα της ταινίας, λοιπόν, αντιλαμβανόμαστε ότι ο Τρίερ θα μας μιλήσει για την Ιστορία. Όχι για οποιαδήποτε χρονική περίοδο της Ιστορίας, αλλά για τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και τα αποτελέσματά του που κρατούν μέχρι τότε. Η ταινία είναι γυρισμένη το 1991, το τείχος του Βερολίνου μόλις έπεσε και η Γερμανία, ενωμένη πλέον, φαίνεται ότι θα ηγηθεί της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Γερμανία είναι για τον Τρίερ το γεωπολιτικό σημείο αναφοράς και είναι ενδιαφέρουσα τόσο η συνεχής αναφορά σε αυτήν όσο και η απλή ισότητα Ευρώπη ίσον Γερμανία που βρίσκεται συνέχεια μέσα στην αφήγηση των τριών ταινιών.
Μια πανέξυπνη, ανατριχιαστική ιδέα βρίσκεται πίσω από την ταινία αυτή που φανερώνει την ευαισθησία του Τρίερ σε σχέση με την Ιστορία και την αλήθεια. Η αυθεντικότητα και πάλι έρχεται να αμφισβητηθεί μέσα από μια σκηνή που εγγράφεται στη σκέψη σου και δεν φεύγει ποτέ (στη σκηνή αυτή ο Τρίερ υποδύεται έναν Εβραίο, ο οποίος δίνει ψευδή κατάθεση για να γλιτώσει τον ιδιοκτήτη της Zentropa, ώστε η ανοικοδόμηση της Γερμανίας με αμερικανικά λεφτά να συνεχιστεί ανεμπόδιστα).
Η ταινία Europa έχει την πλέον ακαδημαϊκή προσέγγιση στη σκηνοθεσία της, ενώ και εδώ συναντάμε αβίαστα τράβελινγκ, υπέροχες διπλοτυπίες (ίσως από τις πιο ωραίες που έχουμε δει στον κινηματογράφο με τα μάτια του πρωταγωνιστή και την αμαξοστοιχία που τρέχει μέσα στη νύχτα) αλλά και συρραφή ασπρόμαυρων και έγχρωμων πλάνων. Γερμανικός εξπρεσιονισμός και Φιλμ Νουάρ στην φωτογραφία και Φασμπίντερ στη σκηνοθεσία είναι οι εμφανείς επιρροές του Τρίερ, ενώ η οπίσθια προβολή, μια παλιομοδίτικη τεχνική που λάτρευε ο Χίτσκοκ και που όλοι την έχουμε συνδυάσει με πλάνα μέσα στο αυτοκίνητο, μας παραπέμπει στον άρχοντα του σασπένς.
Μια εξαιρετική δημιουργία του Λαρς φον Τρίερ.
Η συνέχεια σε επόμενο άρθρο.
Ανδρέας Άννινος
