Στις 24 Ιανουαρίου του 1955 προβάλλεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα η ταινία «Ιστορία μιας Κάλπικης Λίρας» σε σενάριο και σκηνοθεσία του Γιώργου Τζαβέλλα, η οποία είναι αδιαμφισβήτητα μία εκ των κορυφαίων ταινιών του ελληνικού κινηματογράφου. Παράλληλα αποτέλεσε και μια μεγάλη εισπρακτική επιτυχία της εποχής. Η εν λόγω ταινία συμμετείχε σε αρκετά μεγάλα ευρωπαϊκά φεστιβάλ και φυσικά την «συντροφεύει» μία ακόμα παρακαταθήκη: το γεγονός ότι ο Ζορζ Σαντούλ (θεωρείται διεθνώς ως ο εγκυρότερος και βαθύς γνώστης – ιστορικός του κινηματογράφου), την κατέταξε μέσα στις 1000 καλύτερες ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου όλων των εποχών.
Η ταινία παρουσιάζει τέσσερις ιστορίες γύρω από την ύπαρξη μιας κάλπικης λίρας η οποία αποτελεί το σκαλοπάτι για να μεταφερθούμε από τη μία ιστορία στην άλλη. Ο σκηνοθέτης Γιώργος Τζαβέλλας θα καταφέρει να πετύχει μια σπουδαία και πολύ πρωτότυπη τεχνική σκηνοθεσίας η οποία μπορούμε να πούμε ότι θυμίζει πολύ την παρόμοια σκηνοθετική λογική που έχει ακολουθήσει σε δυο ταινίες του ο βραβευμένος με Όσκαρ Μεξικανός σκηνοθέτης Αλεχάντρο Γκονσάλες Ινιάριτου (Χαμένες αγάπες, 21 Γραμμάρια). Η ταινία διαθέτει και ένα άλλο αξιομνημόνευτο στοιχείο, την ύπαρξη αφηγητή (Δημήτρης Μυράτ), ο οποίος θα συνεχίσει καθ’ όλη την διάρκεια της να αφηγείται με έναν μοναδικό τρόπο και να μας προετοιμάζει για κάθε νέα ιστορία και όχι μόνο.
Μέσα από τις τέσσερις αυτές ιστορίες θα καταφέρει να ενσωματώσει και να παρουσιάσει πολλά ηθογραφικά στοιχεία της τότε εποχής. Επιπροσθέτως, αξιοσημείωτη είναι η ικανότητα του σκηνοθέτη να συνδυάσει και να μας παρουσιάσει ένα σύμπλεγμα από κωμικές, αισθηματικές, δραματικές και κοινωνικές σκηνές οι οποίες θα υποστηριχθούν από μια πλειάδα ταλαντούχων ηθοποιών. Στην ταινία θα παρελάσει η αφρόκρεμα της ελληνικής υποκριτικής, αποτελούμενη από τον Βασίλη Λογοθετίδη, την Έλλη Λαμπέτη, την Ίλια Λιβυκού, το Μίμη Φωτόπουλο, τη Σπεράντζα Βρανά, τον Ορέστη Μακρή και φυσικά τον αξεπέραστο και ίσως κορυφαίο Έλληνα ηθοποιό Δημήτρη Χορν. Η μουσική επένδυση θα αποτελέσει σημαντικό κομμάτι της ταινίας και είναι σύνθεση του παγκόσμια αναγνωρισμένου μουσικοσυνθέτη Μάνου Χατζιδάκι (Το 1961 κερδίζει το Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού για το τραγούδι «Τα παιδιά του Πειραιά»).
Κατά την διάρκεια της ταινίας ο Γιώργος Τζαβέλλας μας δίνει μια μόνιμη τροφή για σκέψη, για την ουσία των ανθρώπινων σχέσεων και αξιών σε σχέση με την έννοια «χρήμα», έχοντας ως μέσο δοκιμασίας ανάμεσα στους ήρωές μας την κάλπικη λίρα. Η ουσία τελικά κρύβεται σε μία από τις καλύτερες σκηνές του ελληνικού κινηματογράφου. Παρουσιάζοντας τον Δημήτρη Χορν να περπατάει μόνος, μποέμικα, μια φθινοπωρινή ηλιόλουστη μέρα προς το Ζάππειο και να πετάει τη λίρα στο πεζοδρόμιο με τον αφηγητή να λέει: «Αν και κάλπικη δεν είναι η λίρα σε αυτή την ιστορία… κάλπικο είναι, γενικά το χρήμα…». Δίνοντάς μας έτσι το ερέθισμα να σκεφτούμε, σε ποιές μη κάλπικες σκέψεις πρέπει να αναζητήσουμε την ουσιαστική μας ευτυχία και αλήθεια.
Λεωνίδας Ρηγόπουλος
