Σκηνοθεσία: Hubert Sauper
Σενάριο: Hubert Sauper
Παίζουν: Ούνα Τσάπλιν
Παραγωγή: Αυστρία, Γαλλία – 2020
Διάρκεια: 1 ώρα 48 λεπτά
Γιατί η Αμερική βρίσκεται συνεχώς σε πόλεμο; Θα σταματήσουν ποτέ οι βάρβαρες εισβολές της σε χώρες ανά την υφήλιο; Δεν πρόκειται για ρητορικά ερωτήματα, ούτε βέβαια για νέους προβληματισμούς που μπορούν να ανοίξουν εποικοδομητικούς διαλόγους καταλήγοντας σε ουσιαστικά συμπεράσματα. Άλλοτε ήταν υπαρξιακά ζητήματα του πλανήτη, της πανανθρώπινης κοινωνίας, σήμερα όμως ποιος ενδιαφέρεται ακόμα και για την ύπαρξη τούτου του πλανήτη;
Ο Hubert Sauper καταθέτει ένα στιβαρό ντοκιμαντέρ, που στοχάζεται ήπια, ίσως με μια γαλήνη που προκύπτει από την κουβανική ανεμελιά. Ο στοχασμός του αιωρείται ανάμεσα στα προαναφερθέντα ουσιαστικά ερωτήματα και στην έννοια της ουτοπίας ή του παραδείσου. Ουτοπία, εξάλλου, είναι ο παράδεισος επί της γης. Η μεταφυσική ουτοπία, ο παράδεισος, ήταν πάντα το εκμαγείο, από το οποίο επιχειρήθηκε να φτιαχτεί μια κοινωνία χωρίς αδικία, με αγαθά για όλους, με τις ίδιες ευκαιρίες για όλους και ούτω καθεξής. Η ουτοπία, που είναι ίσως η πιο περιπετειώδης λέξη που υπάρχει, καθώς πρόκειται για δάνειο λατινικής λέξης που προήλθε από ελληνικές λέξεις (!), κυριολεκτικά δεν υπάρχει και ούτε θα υπάρξει ποτέ.
Τα γλυκά βράδια της Κούβας ίσως να αποτελούν τον αντίλογο στα παραπάνω, χωρίς να ληφθεί υπόψιν οποιοσδήποτε κοινωνικοοικονομικός παράγοντας. Ναι μεν ο χορός και η αλέγκρα διάθεση των Κουβανών είναι το ζητούμενο, αλλά δεν είναι το μόνο. Οι τουρίστες μπορεί να φωτογραφίζουν ό,τι μπορεί να φωτογραφηθεί, όμως υπάρχουν καταστάσεις, συνθήκες, αισθήματα που δεν πιάνονται από τον φακό. Αυτά τα ανεπαίσθητα σημεία, καθώς το όνειρο της επανάστασης σβήνει, αχνοφαίνονται τόσο αρμονικά στο Epicentro, ενώ ο Sauper δεν σταματά εκεί, αλλά εμπλέκει την ίδια την τέχνη του κινηματογράφου και την εργαλειοποίησή του.
«Πόσο ίδια είναι η δημιουργία σινεμά με τον τουρισμό; Πρέπει να αναρωτηθούμε». Το μέλλον της Κούβας είναι το παρόν της υπόλοιπης ανθρωπότητας. Δυστυχώς για τους τουρίστες που αποζητούν τον ιδιαίτερο κουβανικό εξωτισμό, η τουριστική ατραξιόν θα χάσει τη μοναδικότητά της. Ο κινηματογράφος θα χάσει ακόμα έναν τόπο, στον οποίο οι ιθαγενείς «γράφουν» στον φακό. Αυτή η χώρα που είναι φτιαγμένη για τους ξένους, που κάποτε ήταν το Επίκεντρο, τώρα επιζητά μια βουτιά στην πισίνα του 16ου ορόφου πολυτελούς ξενοδοχείου. Και οι κάτοικοι αταβιστικά κουβεντιάζουν ονόματα απ’ το παρελθόν. Ανούσια, ίσα για να προφέρονται τα ονόματα αυτά.
Ο σκηνοθέτης συνδέει το τέλος του κόσμου με το τέλος της Κούβας όπως τη γνωρίζουμε. Πριν την αλλαγή, που έχει γίνει συνώνυμο της προόδου. Πρόκειται για μια επιφανειακή σκέψη, ιδιαιτέρως συντηρητική. Η βάρβαρη εισβολή προετοιμάζεται. Οι προετοιμασίες ακούγονται σε όλο τον κόσμο. Η εισβολή του κινηματογράφου στην Κούβα, με την πρωτεύουσα που σημαίνει «Παράδεισος», δημιουργούσε ψευδείς εικόνες για πολιτικές σκοπιμότητες. Το Epicentro επανορθώνει εν μέρει, συλλαμβάνοντας τις ανεπαίσθητες ενδείξεις μιας (κάποτε) σπουδαίας χώρας.
Ανδρέας Άννινος
