Σκηνοθεσία: Άρι Άστερ
Σενάριο: Άρι Άστερ
Παίζουν: Χοακίν Φίνιξ, Πάρκερ Πόουζι, Έιμι Ράιαν, Νέιθαν Λέιν
Παραγωγή: ΗΠΑ, 2023
Διάρκεια: 2 ώρες 59 λεπτά
Σπανίως μια ταινία συμπυκνώνει την πλοκή της στην φράση του τίτλου της. Εδώ, ο Άρι Άστερ είναι απολύτως ειλικρινής και παρουσιάζει τις φοβίες του Μπο (Χόακιν Φοίνιξ) μέσα από πέντε σεκάνς, τεράστιες, υπνωτιστικές και σχεδόν αυτοτελείς. Το ξεκίνημα τοποθετείται στο κέντρο μιας μεγαλούπολης, με αναφορές στο Joker και στο Taxi Driver, ομολογουμένως απολύτως επιτυχημένες και με δόσεις χιούμορ. Ένα στοιχείο το οποίο βρίσκεται σε μικρότερη δόση απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς στο Beau Is Afraid είναι το χιουμοριστικό. Χονδρικά ανιχνεύεται μόνο στην πρώτη αυτή σεκάνς, στην οποία ο Μπο εγκλωβίζεται στο διαμέρισμά του, αδυνατώντας να κάνει το ταξίδι που υπολόγιζε προς τη μητέρα του. Είναι μάλιστα ένα χιούμορ εντελώς ιδιοφυές, έτσι όπως επενδύει μια τραγική κατά τα άλλα συνθήκη, ζοφερή και μαύρη.
Η δεύτερη σεκάνς βρίσκει τον Μπο στο σπίτι ενός ζευγαριού ιδιόρρυθμου, με δύο παιδία, εκ των οποίων το ένα ζωντανό και το άλλο βυθισμένο στην σκοτεινή πλευρά της ζωής. Ως επί το πλείστον επιχειρούν να πατρονάρουν τον Μπο και να τον εγκλωβίσουν εκ νέου, αυτή τη φορά στο σπίτι τους. Δραπετεύοντας, ξεκινά για τον θεατή η τρίτη σεκάνς στο δάσος, όπου ο Μπο συναντά μια αλλόκοτη οργάνωση, η οποία ανεβάζει ένα θεατρικό. Στο θεατρικό αυτό ο Μπο προβάλλει τη ζωή του, βουτάει στα βαθιά του υποσυνειδήτου του, τα επίπεδα πλοκής αρχίζουν να γίνονται επικίνδυνα πολλά (η multiverse παγίδα είναι ανοικτή). Εντούτοις, ο Άστερ διατηρεί έναν ρυθμό εναλλαγής πλάνων τουλάχιστον ανθρώπινο και τα επίπεδα προσφέρουν μια αργή συνειδητοποίηση της κατάστασης του Μπο. Μπορεί να ειπωθεί ότι αυτή είναι η σεκάνς γνωριμίας με τον Μπό, κατά την οποία αποκαλύπτεται και ο πρωτεύων φόβος του, προφανώς θεμελιωμένος από ένα ψέμα της μητέρας του.
Ο Μπο είναι μόνος του απέναντι σε όλους, όμως αυτή η μάχη πραγματοποιείται μόνο μέσα του, αφού ο κύριος εχθρός του είναι η μητέρα του. Δεσποτική και απόμακρη, αυταρχική και φιλοκατήγορη, αποτελεί το υπόβαθρο της ψύχωσης του γιού της, και συνιστά κατ’ ουσίαν την παντοδύναμη εξουσία του καφκικού Πύργου. Ένας ατελείωτος εφιάλτης είναι η οδύσσεια του Μπο, μέχρι να καταφέρει στην τέταρτη σεκάνς να φτάσει στο σπίτι της μητέρας του, ένα αφύλακτο φρούριο σε μια κηδεία που η «μακαρίτισσα» φρόντισε να σχεδιάσει στην εντέλεια, στήνοντας ακόμα μια παγίδα στην βασανιστική πορεία του ήρωά μας. Η σκηνοθεσία του Άστερ εδώ «βαραίνει», η εφιαλτική διάσταση γίνεται προσωποπαγής. Το κοντινό της υστερικής μητέρας χωρίς το αντίστοιχο πλάνο του Μπο θυμίζει Ντέιβιντ Λιντς, το οιδιπόδειο σύμπλεγμα φτάνει στην κορύφωσή του και ταυτοχρόνως στο φινάλε του.
Ένας ψυχαναλυτικός παροξυσμός, που με εξαίρεση τη γκροτέσκα απεικόνιση του πατέρα στο πατάρι του σπιτιού της μητέρας (το αντιαισθητικό είναι αντιαισθητικό, δεν γίνεται να δικαιολογηθεί μέσα από οποιαδήποτε καλλιτεχνική προσέγγιση), παράγει εντυπωσιακό αισθητικό αποτέλεσμα. Υπάρχουν προβλήματα στην ταινία: ίσως όχι τόσο η μεγάλη διάρκεια – δικαιολογείται εν μέρει καθώς ο Άστερ έχει πολλά να πει – όμως τα συχνά cut to black των οποίων προηγούνται οι κλισέ καταλήξεις σεκάνς ταινιών περιπέτειας αφαιρούν από την ταινία την εναλλακτική επίφαση που η ίδια επικαλείται. Επίσης, δεν δικαιολογούν τα λόγια του ίδιου του σκηνοθέτη περί περφεξιονισμού.

Οι καλύτερες στιγμές της ταινίας είναι το ξεκίνημα και το φινάλε. Στο φινάλε, στην πέμπτη σεκάνς, η καφκική δίκη αποτελεί μια μοναδική κινηματογραφική έμπνευση: ο Μπο φεύγοντας από το σπίτι της μητέρας του και τα όσα φρικτά συνέβησαν εκεί, οδηγείται μόνος του σε αυτή τη δίκη, αφού χωρίς κάποιο προφανή λόγο παίρνει μια βάρκα και ανοίγεται, και αυτό είναι ένα πολύ γοητευτικό στοιχείο, το οποίο δεν έχει εφαρμογή σε όλη την ταινία. Η έλλειψη αιτιότητας δεν λειτουργεί παντού με τον ίδιο τρόπο, εδώ όμως, και ως φινάλε της ταινίας, κλείνει με τον καλύτερο τρόπο μια ταινία sui generis, με πολλές αδυναμίες, που όμως ωριμάζει αργά στο θεατή, καλό χαρακτηριστικό εν γένει για οποιαδήποτε ταινία.
Η apparent win καταλήγει σε μια πανηγυρική final defeat. Το οξύμωρο σχήμα είναι απολύτως δικαιολογημένο και δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς για τον Μπο, όπως και για κάθε άνθρωπο πάνω στη Γη.
Ανδρέας Άννινος