Σκηνοθεσία: Ρόι Άντερσον
Σενάριο: Ρόι Άντερσον
Παίζουν: Μπενγκτ Μπέργκιους, Άνια Μπρομς, Μάρτιν Σέρνερ
Παραγωγή: Σουηδία, Νορβηγία, Γερμανία, Γαλλία – 2019
Διάρκεια: 1 ώρα 18 λεπτά
Σκηνές από τον κόσμο, αισιόδοξες, σκοτεινές, πικρές, τρυφερές, αστείες, θλιβερές, πολλές φορές τραγικές.
Ο Ρόι Άντερσον είναι ένας σκηνοθέτης – θα μπορούσαμε να πούμε είναι ο σκηνοθέτης – που μπορεί να μιλήσει για την ανθρωπότητα, ιδιαιτέρως όταν αυτή βρίσκεται σε κρίση. Η πολιτική του ματιά δεν ξεχωρίζει από την αισθητική του, οι εγκόσμιες ανάγκες δεν ξεχωρίζουν από τις υπερκόσμιες στο έργο του, η αφήγηση του βρίσκεται στο όριο του θραύσματος και της εκκίνησης μιας εκκωφαντικής ενότητας. Ο συνδυασμός της νωχελικής θρησκευτικότητας πολλών ηρώων του με την παντελή παραίτηση άλλων, εκθέτει τις εσώτερες φωνές του ανθρώπου, τα πάθη και τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες του. Εν τέλει το σήμα κατατεθέν του Ρόι Άντερσον είναι η ευθεία παρουσίαση της ανθρώπινης κατάστασης και η ευγενική παραχώρηση όσου χρόνου χρειάζεται ένας θεατής, για να αντιληφθεί την τραγικότητα της κατάστασης αυτής.
Γι αυτό και στο About Endlessness κρατά όλα τα υφολογικά χαρακτηριστικά του και μειώνει αρκετά – σχεδόν αφαιρεί – το μαύρο χιούμορ, την αυτοειρωνεία των χαρακτήρων του, την αλλόκοτη απόδοση της πραγματικότητας, προς όφελος ενός μάλλον γλυκόπικρου στοχασμού πάνω στον άνθρωπο. Το καταφέρνει και πάλι με τη λευκή παλέτα του, και τα στατικά πλάνα, που ενώ παραπέμπουν σε μια θεατρική αντίληψη του κινηματογράφου, δεν κοντράρουν καθόλου το μέσο αυτό που οι διαφορές του με το θέατρο είναι μάλλον οι περισσότερες σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη τέχνη. «Κάθε γωνία λήψης είναι μια ηθική δήλωση», σύμφωνα με τον Ζαν-Λικ Γκοντάρ. Ο Άντερσον μελετά τη γωνία λήψης, προτρέπει τον θεατή να συμμετάσχει στην κατασκευή του νοήματος και διαλεκτικά αντιπαραθέτει στιγμές αιωνιότητας με περιόδους ντροπής.
Ο τρόπος με τον οποίο κινηματογραφεί αυτές τις στιγμές παραπέμπει στο αιώνιο και το κλασικό. Οι ζωντανεμένοι πίνακές του, όπως πολλές φορές έχουν χαρακτηριστεί οι σκηνές που χτίζει, δημιουργούν ένα ακέραιο και σταθερό καλλιτεχνικό αμάλγαμα, γεμάτο από οπτικά σχήματα και μια απλότητα που είναι πρακτικά ανέφικτη. Κι όμως, ο Άντερσον, ο σκηνοθέτης που στα 78 του χρόνια έχει κάνει 8 ταινίες μεγάλου μήκους, και τον υπόλοιπο καιρό δραστηριοποιείται στον διαφημιστικό κλάδο, καταφέρνει να την πετύχει, με ξεθωριασμένα χρώματα, με λιγοστούς διαλόγους και άλλες αντικινηματογραφικές τεχνικές.
Στο έργο του Άντερσον υπάρχει μια συνεχής υπενθύμιση της επικίνδυνης μεταμοντέρνας τάσης, που αφορά την ανιστορική προσέγγιση του παρόντος, μέσα από την υποτίμηση κατακτήσεων, την παραχώρηση δικαιωμάτων, την κατάργηση στην πράξη κάθε είδους αλληλεγγύης. Η συνειδητοποίηση αυτής της οπισθοδρόμησης, που προέρχεται από έναν τυφλό νεοφιλελευθερισμό, σταθερά υποταγμένο στις ανάγκες της αγοράς, βρίσκεται πίσω από τις λευκές, παγωμένες φιγούρες του Άντερσον, που επιχειρεί να πλησιάσει την αλήθεια με τα μεγάλα στατικά πλάνα του.
Το About Endlessness έρχεται να επανεκτιμήσει την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η ανθρωπότητα και το αποτέλεσμα θυμίζει έναν υπέροχο, όχι και τόσο μακρόσυρτο θρήνο. Η αιωνιότητα, η απεραντοσύνη, οι άπειρες δυνατότητες, η απροσμέτρητη ομορφιά της Τέχνης… Από την άλλη πλευρά, η καθημερινότητα, η πλάνη, οι περιούσιοι λαοί, η ασχήμια. Ανάμεσα, το χάσμα, που γεννά την ποίηση, και σπουδαίους δημιουργούς σαν τον Ρόι Άντερσον.
Ανδρέας Άννινος
