ΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΗΣ ΙΜΑΝ: ΑΛΗΘΙΝΟ ΨΕΜΜΑ Ή ΨΕΥΤΙΚΗ ΑΛΗΘΕΙΑ?
Η “Εκδρομή” (Ekskurzija / Excursion – https://www.locarnofestival.ch/festival/program/film.html?fid=3bbc99b5-34c6-4045-b792-905cb8b74313&l=en&eid=0) είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της Βόσνιας, γεννημένης πριν από 36 χρόνια στο Σεράγεβο, σκηνοθέτιδας Una Gunjak (https://www.locarnofestival.ch/festival/program/person.html?pid=8fc2d95b-8e46-46a0-8a2d-36766c26dd03&l=en&eid=0).
Η σκηνοθέτιδα ξεκαθαρίζει: “Ως γυναίκα γύρω στα τριάντα της, που ξεμπλέκει τους κόμπους της σεξουαλικής της ανατροφής, ως Βόσνια, που παρατηρεί την νεολαία του σήμερα και, τέλος, ως φεμινίστρια – ένιωσα μια παρόρμηση και την υποχρέωση να κάνω αυτή την ταινία”.
Αρχικά, οφείλω να ομολογήσω, ότι η Gunjak εκπληρώνει και με το παραπάνω τις προθέσεις της και καταφέρνει να δημιουργήσει μιά σπουδαία ταινία.
Χαμηλόφωνη, θαρραλέα και πολύ ανθρώπινη. Σαν την Ιμάν, την έφηβη ηρωίδα της ταινίας, που, αψηφώντας το τίμημα, προτιμά να χρωματίσει την άχρωμη ζωή της με επικίνδυνα, αλλά αληθινά ψέματα.
Το θέμα συζήτησης των ημερών στο Γυμνάσιο, που πηγαίνει η Ιμάν, είναι η σχολική εκδρομή στο τέλος της χρονιάς.
Μιά επιλογή, που καθρεφτίζει και τις κοινωνικές ανισότητες, αφού άλλοι γονείς μπορούν να πληρώσουν γιά ένα ταξίδι στην Βενετία κι άλλοι όχι.
Οι συναντήσεις των γονιών στο Σχολείο γιά το θέμα της εκδρομής καθρεφτίζουν με τον καλύτερο τρόπο την σύγχρονη Βοσνιακή κοινωνία.
Κάποιοι γονείς προτιμούν να μην γίνει καθόλου η εκδρομή, όχι γιά οικονομικούς λόγους, αλλά γιά να αποφευχθούν περιστατικά όπως αυτό της ταυτόχρονης εγκυμοσύνης (!) σε μαθητική εκδρομή επτά μαθητριών από την Μπάνια Λούκα.
Αυτό το θέμα, αλλά και η επιλογή της πόλης, απασχολεί και την τάξη της Ιμάν. Οι συζητήσεις τους, λοιπόν, περιστρέφονται, κυρίως, γύρω από αυτό το θέμα. Κροατία ή Ιταλία?
Κάποια στιγμή, κι ενώ έχει τελειώσει το μάθημα της Γυμναστικής, μιά μαθήτρια θα ρωτήσει την Ιμάν εάν κοιμήθηκε (η διατύπωση είναι λιγάκι διαφορετική…) με τον Νταμίρ. Η Ιμάν αιφνιδιάζεται, ρωτάει ποιός διαδίδει κάτι τέτοιο κι, αφού της πουν, ότι το λέει ο ίδιος ο Νταμίρ, με απόλυτα φυσικό τρόπο παραδέχεται το γεγονός.
Από ένα ψέμα, που θα μπορούσε να ήταν αλήθεια, ξεκινάει μιά άλλη, τελείως διαφορετική εκδρομή.
Από την στιγμή της παραδοχής και μετά η Ιμάν – η οποία είναι άριστη μαθήτρια – θα είναι δακτυλοδεικτούμενη, χωρίς να την δείχνει κανένα δάκτυλο.
Στη συνέχεια η Ιμάν θα φουντώσει κι άλλο την φωτιά. λέγοντας, ότι είναι έγκυος. Ουσιαστικά δεν κάνει τίποτα άλλο από το να ταΐζει τους συμμαθητές της την τροφή, που θέλουν. Και την πλειοψηφία των καθηγητών και, κυρίως, των γονέων.
Άλλωστε οι περισσότεροι από αυτούς πιστεύουν σε…επταπλές και ταυτόχρονες εγκυμοσύνες, γιατί να μην πιστέψουν και σε μιά απλή?
Όπως καταλαβαίνετε ο κλοιός θα αρχίσει να σφίγγει γύρω από την Ιμάν, που περισσότερο πληγώνεται από το γεγονός, ότι ο Νταμίρ την αγνοεί.
Σε μιά από τις δυνατότερες και πιό τρυφερές σκηνές της ταινίας, ο Νταμίρ θα ρωτήσει την Ιμάν, γιατί σκάρωσε όλα αυτά τα ψέματα.
“Κι εσύ γιατί διέδωσες, ότι κοιμηθήκαμε μαζύ?”, τον ρωτά εκείνη. “Μπορούσες να το αρνηθείς και να τελειώσει εκεί η ιστορία”, της απαντά εκείνος.
Λογικό. Απόλυτα λογικό. Ο άντρας μπορεί να διαδίδει, ότι θέλει, η γυναίκα μπορεί να το διαψεύδει.
Και τότε γίνεται η έκρηξη: η Ιμάν, κοιτάζοντάς τον με τα υπέροχα, φωτεινά, μάτιά της τον “καρφώνει” με αληθινή αγάπη: “Γιατί ήθελα να γίνει”.
Και τότε εκείνος, παρ΄ότι δεν νιώθει κάτι γι’ αυτήν, της χαϊδεύει τρυφερά τα μαλλιά. Γιά πρώτη και τελευταία φορά.
Η Ιμάν θα έχει την τύχη των γενναίων. Θα μείνει μόνη, αλλά δεν θα ηττηθεί.
Η Διεύθυνση του Σχολείου, ουσιαστικά, θα επιβάλλει την αλλαγή Σχολικού περιβάλλοντος – έτσι λέγεται η εξορία γιά τα θαρραλέα πλάσματα.
Δεν θα μάθουμε ποτέ, εάν και σε ποιά πόλη έγινε η σχολική εκδρομή.
Από την τελευταία σκηνή της ταινίας, όμως, μαθαίνουμε, ότι η Ιμάν είναι έτοιμη γιά την δική της εκδρομή.
Μόνη της μέσα στο λεωφορείο, μιά μέρα ηλιόλουστη, κατευθύνεται στο κέντρο του Σεράγεβο και χάνεται στην πόλη.
Εκεί, που, σίγουρα, υπάρχουν κι άλλα θαραλλέα πλάσματα, που διαλέγουν ένα αληθινό ψέμα, από μιά ψεύτικη αλήθεια.
Συγκλονιστική στον ρόλο της Ιμάν η Asja Zara Lagumdzija. Καιρό είχα να δω τέτοια ερμηνεία. Μιά νεαρή ηθοποιό, τόσο σπουδαία, που να γεμίζει τόσο την οθόνη, που να την κάνει να φαίνεται…μικρή!!!
Η ταινία, μαζύ με άλλες δεκατρείς, συμμετέχει στο Τμήμα “Concorso Cineasti del presente” – https://www.locarnofestival.ch/festival/film-sections/concorso-cineasti-del-presente.html.
Πρόκειται γιά το Τμήμα εκείνο του Φεστιβάλ, που προσπαθεί να παρουσιάσει το νέο αίμα του παγκόσμιου κινηματογράφου.
Σε παγκόσμια πρεμιέρα οι περισσότερες, παρουσιάζονται οι πρώτες ή οι δεύτερες ταινίες σκηνοθετών, που αξίζουν να ανακαλυφθούν και να στηριχθούν.
