από τον σιν-ένοχο Νικόλαο Ε. Καββαδία
Θα ξεκινήσω με μιά παραδοχή: μου είναι πολύ δύσκολο, μέσα σε λίγες γραμμές, να περιγράψω ένα ντοκιμανταίρ σαν το “Ο Άνθρωπος Που Έκλεψε Την Κραυγή (The Man Who Stole The Scream) της 51χρονης Sunshine Jackson και του 53χρονου Nigel Levy.
Εμπειρότατοι και οι δυό – παιδιά, άλλωστε, του BBC – πήραν πολύ καλά και από νωρίς το μάθημά τους: να μεταφέρουν στον κινηματογράφο μόνο τα καλά της τηλεόρασης και να αφήνουν στην άκρη τα υπόλοιπα.
Από τα πρώτα πλάνα, λοιπόν, ο κινηματογραφόφιλος καταλαβαίνει, ότι θα δει ένα καταπληκτικό και γεμάτο κινηματογράφο ντοκυμανταίρ, τρανή απόδειξη, ότι ο κινηματογράφος είναι ένας και η φόρμα (ντοκυμανταίρ, μυθοπλασία, κ.τ.λ.) δεν παίζει (ειδικά στις μέρες μας) απολύτως κανέναν ρόλο.
Οι δύο σκηνοθέτες έχουν στα χέριά τους την απόλυτη ιστορία.
Ένας από τους καλύτερους στην ηλικία του Νορβηγός ποδοσφαιριστής (μέλος της ιστορικής Βαλερένγκα) αποφασίζει να γίνει ο πιό φημισμένος κλέφτης της Νορβηγίας και, ίσως, του κόσμου όλου!
Η ιστορία, όμως, δεν είναι από μόνη της αρκετή γιά να δημιουργήσεις ένα αριστουργηματικό ντοκυμανταίρ. Εάν δεν γνωρίζεις πώς να την μεταμορφώσεις σε κινούμενες εικόνες, όσο πιό δυνατή είναι η ιστορία, τόσο πιό αδύναμη καταλήγει να είναι η ταινία.
Οι δύο σκηνοθέτες δίνουν τον λόγο στον πραγματικό πρωταγωνιστή της ιστορίας και τον κάνουν ήρωα και της ταινίας τους.
“Απόλυτα λογικό”, θα μου πείτε. Σωστά. Μόνο, που δεν μένουν εκεί.
Αξιοποιούν το αρχειακό υλικό με μαεστρία, δίνουν φοβερό ρυθμό στην ταινία τους, ισορροπούν με μαεστρία ανάμεσα στην αστυνομική περιπέτεια και το ψυχολογικό δράμα και, το κυριότερο, προσπαθούν να φωτίσουν το κίνητρο πίσω από τις κλοπές.
Ναι, καλά διαβάσατε τις κλοπές!
Θα προσπαθήσω (δεν είναι και τόσο εύκολο!) να τα βάλω σε μιά σειρά.
O Pål Enger (την ερχόμενη Κυριακή γίνεται 56 χρόνων), ενώ είναι επαγγελματίας ποδοσφαιριστής, διαλέγει να ακολουθήσει αυτό, που τον στοιχειώνει από παιδί.
Ο ίδιος εξομολογείται: “Η ψύχωσή μου με αυτόν τον πίνακα ξεκίνησε από την πρώτη στιγμή, που τον είδα. Ήταν σε μιά σχολική εκδρομή. Καθώς πλησίαζα όλο και πιό κοντά στον πίνακα, ένιωθα ανάμεικτα και πολύ περίεργα συναισθήματα. Με κυρίευσε ένα άγχος”.
Οι σκηνοθέτες αναπαριστούν με μαεστρία την σκηνή, κάνοντας κοντινό στα μάτια ενός πιτσιρικά μαθητή, που στέκεται, πλημμυρισμένος, από τέτοια συναισθήματα μπροστά στην “Κραυγή” (Skrik στα Νορβηγικά).
Είμαστε στα πρώτα δέκα λεπτά της ταινίας. Συνεχίζοντας ο Pål, θα αποκαλύψει τα πάντα και θα μας προετοιμάσει γιά αυτό, που πρόκειται να δούμε.
“Ο πατριός μου ήταν ένας πολύ άγριος άντρας. Κτυπούσε την μητέρα μου κι εμένα, κάθε φορά, που προσπαθούσα να την προστατέψω. Και την ώρα, που μας κτυπούσε ούρλιαζε στην μητέρα μου. Εγώ σκέπαζα με τα χέρια τ’ αυτιά μου γιά να μην ακούω τις κραυγές της μητέρας μου..”
Αυτή είναι η σύνδεση του Pål με τον διάσημο πίνακα. Η “Κραυγή” του Edvard Munch, είναι η κραυγή της μητέρας του, ενώ στον πίνακα βλέπει τον εαυτό του παιδί.
Από την αρχή, λοιπόν, της ταινίας οι δύο σκηνοθέτες φωτίζουν το κίνητρο. Ο Pål δεν θέλει να κλέψει την “Κραυγή” γιά να την πουλήσει – ποιός, άλλωστε, θα αγόραζε έναν από τους διασημότερους κλεμμένους πίνακες στην ιστορία της Ζωγραφικής?
Είναι μιά πολύ ιδιαίτερη περίπτωση κλέφτη. Είναι ένας κλέφτης με…αρχές!
Ποτέ του δεν έκλεψε ένα σπίτι, γιατί θεωρεί, ότι δεν είναι σωστό να παραβιάζεται ο αυστηρά προσωπικός χώρος των ανθρώπων.Κάπως έτσι, κι ενώ στο φως της ημέρας είναι ένας πετυχημένος και πολλά υποσχόμενος ποδοσφαιριστής, το βράδυ είναι ένας κλέφτης!
Προετοιμάζει την μεγάλη κλοπή, έχοντας πάντα στο πλευρό του τον καρδιακό φίλο του Björn.
Εκμεταλλευόμενος τα, σχεδόν, ανύπαρκτα μέτρα ασφαλείας θα κλέψει τον…λάθος πίνακα!Σκαρφαλώνει άνετα μέχρι το παράθυρο, το σπάει και απλά βάζει μέσα το χέρι του και αρπάζει τον πίνακα.
Δεν έχει, όμως, υπολογίσει σωστά τα παράθυρα και κλέβει…λάθος Munch!!! Φαντασθείτε την έκπληξή του, μόλις διαπιστώνει, ότι ο πίνακας, που έκλεψε δεν είναι η “Κραυγή”, αλλά το “Βαμπίρ” του Munch!!!
Ήδη έγραψα, ότι ο Pål είναι μιά ιδιαίτερη περίπτωση ανθρώπου και κατ’ επέκταση κλέφτη.
Τοποθετεί τον πίνακα στον πάνω όροφο του μπιλιαρδάδικου, που έχει μαζύ με τον Björn και νιώθει υπέροχα, που οι αστυνομικοί, παίζουν μπιλιάρδο στο ισόγειο εντελώς ανυποψίαστοι!
Τον φτιάχνει, δε, τόσο η αδρεναλίνη του να είναι οι αστυνομικοί τόσο κοντά στον κλεμμένο πίνακα και, ταυτόχρονα, τόσο ανυποψίαστοι, που τους αφήνει να παίζουν δωρεάν, γιά να τους έχει μιά ανάσα από τον κλεμμένο θησαυρό!
Ο Björn, όμως, θα τον παρακούσει και θα έρθει σε επαφή με τον τελείως λάθος άνθρωπο (ένα καρφί της αστυνομίας) στην προσπάθειά του να πουλήσει τον πίνακα.
Ο Pål θα επιστρέψει τον πίνακα, ελπίζοντας, ότι η ποινή φυλάκιση θα είναι μικρή. Θα “πέσει” απελπιστικά έξω…
Είμαστε στο 1987, ο Pål, είναι, μόλις, είκοσι χρόνων και τόσο αυτός, όσο και ο Björn, θα πρέπει να περάσουν τα επόμενα τέσσερα και κάτι χρόνια πίσω από τα κάγκελα της φυλακής…
Εκείνο, που τον πονεί και τον σφάζει είναι το ότι ο κολλητός του είναι σε άλλη πτέρυγα και θα τον στερηθεί γιά πολύ καιρό.
Ο Pål μέσα στην φυλακή θα μεταμορφωθεί σε επαγγελματία κλέφτη. Δεν είναι τυχαίο το παρατσούκλι, που θα του “κολλήσουν”: “Αυτός που ρωτάει”.
Μέσα στην φυλακή ο Pål θα αποφασίσει την ακριβή ημερομηνία, που θα κλέψει την “Κραυγή”.
Με άλλους συγκρατουμένους παρακολουθεί με αγωνία στην τηλεόραση τον τότε Πρόεδρο της Δ.Ο.Ε Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ, να είναι έτοιμος να ανακοινώσει την πόλη, που θα διοργανώσει τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1994.
Κυριολεκτικά “κρέμεται” από το στόμα του, περιμένοντας ν’ ακούσει την μαγική λέξη: Λίλεχαμερ. Και την ακούει!
Ο Pål σχεδιάζει να κλέψει την “Κραυγή” την ώρα, που όλη η Νορβηγία θα γιορτάζει την Έναρξη των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 1994. 12 Φεβρουαρίου 1994.
Δεν θα γράψω περισσότερα. Δεν χρειάζεται, άλλωστε. Το “Ο Ανθρωπος Που Έκλεψε Την Κραυγή” είναι ένα σπουδαίο ντοκυμανταίρ.
Γι’ αυτό δεν μου έκανε απολύτως καμιά εντύπωση το sold out της Παγκόσμιας Πρεμιέρας του στο 20ό Φεστιβάλ Ντοκυμανταίρ Κοπεγχάγης – CHP:DOX 20 (Σάββατο, 18 Μαρτίου 2020, 7.30 μ.μ. ώρα Δανίας, Cinematek).
Το ίδιο περιμένω να γίνει και στις δύο επόμενες προβολές του (20 Μαρτίου, 21:30, Grand Teatret / 22 Μαρτίου, 20:00 Aveny-T).
υ.γ.: όταν ο Pål – με μεγάλη ευκολία είναι η αλήθεια – θα καταφέρει να έχει στο δωμάτιό του τον πίνακα, που από παιδί, τον στοίχειωσε, το πρώτο, που θα κάνει είναι να ψάξει το πίσω μέρος του πίνακα.
Εκεί, θα δει να είναι γραμμένο από τον ίδιο τον δημιουργό του: “Αυτό είναι το έργο ενός τρελλού”.
trailer
ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
https://cphdox.dk/film/the-man-who-stole-the-scream/
https://www.abacusmediarights.com/programme/3471/3/the-man-who-stole-the-scream
https://theathletic.com/2445693/2021/03/16/the-footballer-turned-art-thief-who-stole-the-scream/
